Crisis ... What crisis ??

Por fin, iba este dia a poñerme a escribir sobre os nosos mandatarios locais e como vai a cousa baixo o punto de vista desta meca de adopcion cando caeu nas miñas mans, este interesante traballo de Juan Torres e Alberto Garzon. Polo interese do mesmo, xa que coa que se nos ben enriba é convinte que sepamos con quen nos xogamos os cartos, publico este traballo para o seu debate e discusion.


Especuladores, grupos de presión, enormes beneficios empresariais... e moita hipocresía

¿Por qué suben realmente os prezos? As razos que os medios non contan

JUAN TORRES LÓPEZ E ALBERTO GARZÓN ESPINOSA

Os prezos están subindo en todo o mundo. Nos países máis probes a alza do prezo dos alimentos está provocando unha situación dramática: fame e escasez, "un crime contra da Humanidade", tal e como o calificou con toda razón o relator das Nacions Unidas para os asuntos da Alimentación, Jean Ziegler. Os prezos de materias primas estratéxicas como o petróleo disparanse e provocan subidas sucesivas en todos os mercados e suben tamén os prezos ó consumidor en case todos os países.
Achegase de novo o pantasma da inflación, pero xustamente cando esto acontece non podemos esquecernos de duas cuestions esenciais.

Desmontar o mito
A primeira é que a suba de prezos, ainda que sempre é obxecto do debate económico, é un dos fenómenos económicos conscientemente peor e máis equivocadamente analisados, pois as explicacions teóricas da inflación utilizanse para xustificar políticas radicalmente anti sociais.

Favorable a certos grupos
A segunda, que a inflación non so ten causas senon tamén e sobre todo propósitos porque, na maioría das ocasions, os grupos con poder pode mellorar a posición na distribución da renta desencadenándoa.

Manter a alerta
É por estas duas razos que conven ser intelixentes e non deixarse levar polos análises tan sesgados que enchen os medios e os discursos políticos.

A entrada do euro e alguns espexismos
Respecto os prezos ó consumo en estados europeus como o Estado Español, hai que sinalar en primeiro lugar que a sua alza non é do todo nova. A realidade é que se está producindo dende a entrada do euro, ainda que se ven disimulando gracias a tramposa configuración dos indicadores estatísticos, sucesivamente modificados para evitar que adquira rango oficial a efectiva sensación de pérda do poder adquisitivo que sinten @s ciudadan@s.

A nova especulación
E sobre a subida dos prezos dos alimentos, e incluso do petróleo e outras materias primas, non hai que esquecer que xustamente estase a producir cando os especuladores veñen de deixar os mercados financieiros como consecuencia da crise inicial das hipotecas.

Cantinela liberal...
Pero agora, como sempre, sexa o que sexa o que esté acontecendo, cando os prezos suben en maior ou menor medida, as autoridades económicas de signo liberal non teñen na sua boca nada máis que unha mesma cantinela: hai que moderar os salarios (porque os prezos suben -según din- como consecuencia de subidas previas nos salarios) e hai que subir os tipos de xuro (porque tamén din que si suben os prezos é que hai excesiva cantidade de diñeiro en circulación e para reducila hai que subir seu prezo).

Os únicos da OCDE
O Banco de España, por exemplo, xa recomendou públicamente a conxelación salarial a pesar de que o Estado Español é o único dos 30 países membros da OCDE no que o poder adquisitivo dos salarios está baixando dende 1995.

O BCE non é neutral
E, pola sua banda, o Banco central Europeo empeñase en subir os tipos a pesar das xeralizadas voces que indican que eso, en lugar de favorecer a economía e incluso os prezos, provocará unha maior crise. Ainda que, eso sí, tamén grandes beneficios para a banca e os propietarios de capital (sólo a suba que se produxo fai uns días como consecuencia da "indiscreción" do seu gobernador, nin siquera como efecto dunha medida formal, provocou un custo de 3.000 millons de euros as familias hipotecadas, ou o que é o mesmo, un maior ingreso desta mesma magnitude os bancos, o que deixa ben claro para quén traballa e o servizo de quén está o Señor Trichet).

A mwsma doble resposta
En suma, sempre unha mesma doble resposta ante a inflación que se traduce inexorablemente nunha millora dos beneficios e as plusvalías no conxunto das rendas e na maior explotación e pérda do poder adquisitivo dos traballadores.

Verdadeiras causas
Pero as verdadeiras causas das subas dos prezos hai que buscalas en outros sitios. Vexamos, por exemplo, o caso dos prezos e os salarios.

¿Farianno?
É verdade que si os salarios subiran de modo continuado eso aumentaría os costes das empresas. Pero, ¿necesariamente produciríase entonces inflación, é dicer, trasladarían inevitablemente as empresas esos custes máis altos os prezos de venda? Lóxicamente, sólo poderían facelo... se puderan.

A clave: o poder do mercado
Non é un xogo de palabras. É que as empresas poden subir os prezos cando suben os custes só se teñen poder de mercado, si se enfrentan a unha demanda cautiva (ou, como decimos os economistas, moi inelástica, é dicer, que apenas disminue cando sube o prezo). Se eso non acontece, as empresas que ven subir os seus custes salariais (ou outros calquera) teñen que reacionar de outro modo se non queren sair do mercado: mellorando a calidade, as condicions de venda, a productividade mellorando as técnicas de producción, etc.

O caso español
¿Qué ocurre no Esatdo Español? Pois que nin siquera tendo salarios máis baixos as empresas son capaces de facer fronte as subas de custes que soportan, e o que buscan é procurar ter poder de mercado e impoñer os consumidores prezos máis altos que lles proporcionen beneficios extraordinarios.

O mesmo de sempre
Os economistas do Banco de España que estudian a inflación, e os seus responsables políticos deberían ser máis perspicaces antes de decir sempre o mesmo: que hai que baiar os salarios.

Sete veces Europa
¿Por qué non mencionan o feito de que no Estado Español, donde se queixan por prezos máis altos, hai salarios máis baixos e que crecen menos, pero beneficios empresariais sete veces máis altos que no entorno europeu? Unha mostra indiscutible de que non son os salarios os que suben os prezos, ainda que non parece que eso chame a atención a inteligentsia do Banco.

Rixideces inducidas
O que ocasiona a inflación, o contrario do que os poderosos e os economistas o seu servizo nos queren facer crer, é o maior poder de mercado das empresas. Gracias a él influen no goberno para que acepte tarifas máis elevadas, para que non combata as estratexias anti competitivas e as que despilfarran millons de euros para fidelizar os clientes e así disfrutar dunha demanda máis ríxida. E grazas a él poden impoñer a seus consumidores prezos máis altos.

E isto non so pasa no Estado Español cos prezos ó consumidor.

Con alimentos e petróleo, igual
Os prezos dos alimentos ou os do petróleo, están subindo po la mesma razón de fondo: porque as grandes corporacions impoñen a sua lei, porque os gobernos as deixan facer, porque falan e falan de mercados libres e de competencia cando o que existe de verdad e son mercados sumamente imperfectos, oligopolios con máis poder que os gobernos e con influencia suficiente nos mercados como para impor prezos que constantemente lles garantan beneficios extraordinarios.

Outras razons
Sempre falan de salarios para explicar as subidas de prezos, pero nunca se refiren, polo contrario, os enormes gastos financieiros que impoñen bancos que actúan en mercados corruptos, en donde non existeu competencia prácticamente nunca. Non falan dos despilfarros en publicidade, en financiamento a grupos de presión, en inversions irracionais, nos custos que supon a especulación debido o risco que leva consigo e que se trata de conxugar logrando beneficios moi altos nas operacions exitosas. Non se di, por exemplo, que si o custe de producción dun barril de petróleo de Arabia Saudí é de uns 6 dólares, a especulación ebgade un custo de entre 30 e 40 dólares.

Nin, por suposto, tampouco falan dos custes que impoñen os grandes intermediarios.

Datos interesantes
Diversas organizacions agrarias e de consumidores calcularon no Estado Español un Índice de Prezos en Orixe e Destino dos alimentos (IPOD) que lles permiteu comprobar que os alimentos encarecense de media un 436% (e nalguns casos ate un 900%) dende o campo ate a mesa.

O poder intervir
Non se fala, en suma, do PODER para maquinar sobre o mercado, que non é algo que precisamente esté o alcance dos traballadores, nin de sua desigual distribución.

¿Hipocresía?
Se quixeran que os prezos non subiran como están subindo donde habría que actuar é sobre ese poder antisocial, desigual e nefasto. O demáis son excusas con un único propósito: facer que os beneficios suban sin cesar.

Juan Torres López é Catedrático de Economía Aplicada na Universidade de Málaga e Alberto Garzón Espinosa é economista e investigador na mesma Universidad. Editan conxuntamente Altereconomía.org: Outra forma de ver a economía